“Je hoeft geen u te zeggen, hoor”, “Zeg maar jij, anders voel ik me zo oud…” - dat zijn zinnetjes die ik heel vaak hoor, want ik ben netjes opgevoed. Soms vind ik het best lastig. Bij de ene tante zeg ik u, bij de andere tante… Nou, als ik geen u mag zeggen (tegen mensen die voor mij een ‘u’ zijn) wordt het meestal niets. Want weet u, zelfs als ik probeer te tutoyeren, lukt het me vaak een soort niet. Wat er dan weer voor zorgt dat ik angstvallig vermijd de persoon direct aan te spreken in het gesprek…
Het is soms gewoon vervelend en het is dan ook logisch dat ik door de jaren heen nagedacht heb over hoe ik iemand antwoord als ze vragen om ge-jij. Aanvankelijk excuseerde ik me van tevoren al voor het feit dat ik waarschijnlijk per ongeluk toch ‘u’ ging zeggen. Met de jaren verloor ik een klein beetje van mijn verlegenheid en werd ik iets koppiger. Dan dacht ik: laat me alstublieft gewoon ‘u’ zeggen! Dat zeg ik natuurlijk niet zo, maar wel zeg ik soms: ‘zou u het erg vinden als ik wel u blijf zeggen?’ en dan als de situatie zich er voor leent, komt mijn relaas over tutoyeren. Want ik heb een hekel aan tutoyeren! Gezien ik nu uw aandacht heb, bent u als lezer mijn nieuwe slachtoffer en krijgt u mijn relaas zwart op wit.
Ja, ik heb dus een hekel aan tutoyeren. Vanuit mijn kennis van het Hebreeuws komt het niet, daarin heb je wel beleefdheidsvormen in manier van spreken maar geen ‘u’ en ‘jij’. Toch vind ik het jammer dat het u-zeggen in het Nederlands steeds meer lijkt te verdwijnen. Mensen die mij kennen weten dat ik graag het belang van Bijbelse rollen benadruk en dat heeft alles te maken met mijn liefde voor vousvoyeren. Voor mij is het als een vicieuze cirkel: doordat rollen verdwijnen, verdwijnt het vousvoyeren en doordat het vousvoyeren verdwijnt, worden rollen ook steeds onduidelijker.
Ik hoor u denken: Maar dat klinkt allemaal zo… Afstandelijk! Ja, en dat is het nu juist. Daar zit mij het knelpunt! Het feit dat rollen verward worden met afstand of waardigheid is logisch, maar ook erg jammer… Die ‘u’ heeft niets met afstand te maken en ook niet altijd met leeftijd, maar het heeft voor mij wel alles te maken met een plaats, rol of taak. Mijn mama is mijn moeder. Die rol heeft God haar toebedeeld en ik schik me graag naar de rol van ‘dochter’. Als dochter leer ik van haar, heb ik haar lief, eer ik haar. Daarom ben ik voor haar een jij en is zij voor mij een u… Ze is niet meer waard of belangrijker dan ik en ze staat ook niet ver van me af, maar ze staat op een andere plek in relatie tot mij. In 1 Korinthe 11:3 schrijft Paulus dat de man het hoofd is van de vrouw en God (de Vader) het Hoofd is van Christus. Dat vind ik een mooi vers waarin het duidelijk wordt dat de Bijbel denkt in rollen en niet in waarde. Christus is namelijk evenveel God als de Vader. Ze zijn Één Dezelfde en toch hebben ze een andere rol.
Hetzelfde geldt voor leeftijd. Veel mensen vinden het niet fijn om ‘u’ genoemd te worden omdat ze zich dan oud voelen. Dat is heel begrijpelijk, en toch… leeftijd is ook een plaats die je hebt. Ik ben nu 26, nog steeds relatief jong, maar als is nadenk over mijn 16-jarige zelf, dan stond ik toch wel op een heel andere plaats. Leeftijd brengt gezag met zich mee en dat is logisch. Hoe langer je geleefd hebt, hoe meer tijd je gehad hebt om mee te maken en te leren. De Bijbel zegt ons dat grijze haren een sierlijke kroon zijn (Spr.16:31) en dat jongeren maar beter onderdanig kunnen zijn naar ouderen toe (1 Pet. 5:5). Wie zijn wij om daar wat tegenin te brengen?
Nu denkt u misschien: maar waarom zijn die (gezags)rollen zo belangrijk? Daar heb ik één kort en simpel antwoord op: omdat het Bijbels is! Omdat God weet wat goed is. Hij is onze Maker, zou Hij dan ook niet het beste weten wat goed voor ons is?
Ik wil nog heel veel zeggen, zoals dat het ‘ouders eren’ natuurlijk niet in het ‘u-zeggen’ alleen zit en dat ik ook spreek vanuit mijn eigen cultuur en dat er nog veel meer te zeggen en uit te leggen is. Ik wil Bijbelteksten aanhalen en u overhalen, maar dat past allemaal niet meer in deze blog.
Hartelijk dank voor uw aandacht. Wauw, ik heb u geen één keer horen zeggen dat ik u 'jij' moest noemen!
Wat vind u ervan dat het u-zeggen steeds meer verdwijnt? Mist u het vousvoyeren of bent u wel blij als u ‘jij’ genoemd word?
In de volgende blog hoop ik meer in te gaan op Bijbelse rollen en verschillende ‘plaatsen’. Wat betekent het woord ‘hoofd’ vanuit het Hebreeuws precies? Misschien kijken we daar als westerling wel heel anders tegenaan dan de Bijbel…
(Deze blog schreef ik voor CIP)
Ik erger mij de laatste jaren steeds meer aan het feit, dat zelfs allerlei (overheids)instanties mij tutoyeren. Ervaar dan al een weerzin om verder te lezen. Ook in reclames hoor ik nog zelden "u". Mensen in mijn omgeving zitten er niet mee of valt het maar amper op. Maar ik erger mij er dood aan. Laatst hoorde ik een jong meisje achter de kassa een oudere mevrouw aanspreken met "je". Ik moest mij echt inhouden om er niets van te zeggen.